Tweet
Volg @cesar-therapie
cesartherapie logo
Oefentherapie Cesar
Achtergrond informatie Werkwijze Toepassingen Kwaliteit Kinderen Publicaties Contact Links
|   Medische begrippen   |   EBP   |   Oefeningen   |   Medische advertenties  
   
HOME  

 
Kinderen
Speel goed
Mond motoriek
Motorische start
Sensomotorische therapie
Van billenschuiven naar kruipen
Vallen en opstaan
Verveling
Begeleiding bij sensomotorische therapie
Problemen met leren schrijven
Houdingstraining voor jongeren
cesar url bar
 

Problemen met leren schrijven


Het leren schrijven is een probleem waar kinderen en leerkrachten op de basisschool regelmatig mee worden geconfronteerd. Je biedt een groep kinderen van een bepaalde leeftijd het leren schrijven aan, voorbereidend schrijven aan de oudste kleuters, het beginnende schrijven aan de 3e groepers, het gebonden schrijven aan de 4e groepers.

Bij vele van hen wordt het spelenderwijs opgepakt en kan de steeds moeilijker wordende taak goed worden uitgevoerd, bij een aantal van hen zien we echter problemen ontstaan met schrijfhouding, het handschrift, het vormen van de letters, het op de lijn schrijven, met de volgorde van de letters, met de concentratie enz.

Wat is de oorzaak van het schrijfprobleem?

Er zijn verschillende oorzaken voor het schrijfprobleem en ik wil over meerdere oorzaken uitleg geven. Veelal blijkt het een combinatie van oorzaken is waardoor het schrijven belemmerd wordt

1. Evenwichtsproblemen

balans training
Balans training bij evenwichtsproblemen
Om tot een goed handschrift te komen is het nodig dat een kind een goede houding aan tafel kan handhaven, dit lukt zodra het kind een goed gevoel van evenwicht heeft en in staat is, zonder al te veel inspanning, zijn schrijfhouding vast te houden. Onvoldoende rust en stabiliteit belemmeren het gedifferentieerde handelen van de hand, vingers en arm om tot goed schrijfpatroon te komen.

Oplossing: Het basis evenwicht ontwikkelen & stimuleren en goede schrijfhouding aanleren en mogelijk maken middels goed meubilair. (met name juiste stoel en tafel hoogte zijn van groot belang).

2. Spierspanning

Om de goede schrijfhouding op te bouwen en vast te kunnen houden moet een kind een goede spierspanning kunnen opbouwen. Een kind dat een lage spierspanning heeft, heeft meer moeite om de houding langer vol te houden en zakt na enige tijd in elkaar of scheef weg.

Oplossing: Laat het kind telkens voordat het gaat schrijven springen, om hiermee de spierspanning te verhogen, waardoor het kind beter in staat is de schrijfhouding vast te houden. De spierspanning verhogen in de armen kan met behulp van klapspelletjes en ballen vangen.

Een kind met verhoogde spierspanning zit te gespannen op de stoel, wiebelt onnodig veel en houdt de pen te krampachtig vast. Dit uit zich in een hoekig, krasserig handschrift met vele uitschieters. Gebonden handschrift is voor hen vaak onmogelijk. Oplossing: Laat het kind voor het gaat schrijven de spanning loslaten middels ontspanning en stabiel leren zitten. Het stevig op de billen leren zitten kan eventueel ook door een skippy- of zogenaamde zitbal gestimuleerd worden. Verder is het aan te raden deze kinderen veel te laten schommelen, dit laat hen de juiste spanning in hun lichaam te voelen. Verhoogde spanning in de armen kan verminderen door ritmische armzwaaioefeningen voor het schrijven te doen.

3. Oog, hand coördinatie

Om de pen goed te kunnen sturen, om de lettervormen op papier te krijgen, moeten de ogen de handen goed kunnen aansturen. Dit aansturen van de handen kan belemmerd zijn door een oogafwijking, bijv. Het diepte zien, het astigmatisme (beelden van de ogen vallen niet samen). Als zich een probleem op dit gebied voordoet heeft het kind ook moeite met balspelen, het vangen en gericht gooien van een bal. Tevens heeft het kind moeite om met de ogen te fixeren, een bewegend voorwerp te volgen, heeft het kind meer last van hoofdpijn en zit het vaak dicht op het papier bij schrijven en tekenen.

vuistgreep pengreep
Vuistgreep
Oplossing: Laat het kind door de schoolarts, huisarts, oogarts nader onderzoeken, deze kan dan adviseren naar een optoloog te gaan, een bril te dragen, een oogje tijdelijk afplakken enz. om zo de oog functie te verbeteren.

4. Fijne motoriek

Om een pen goed te kunnen vasthouden en van daaruit te besturen om de verschillende lettervormen te maken moet je de vingers goed kunnen bewegen. Het gedifferentieerd kunnen bewegen van handen en vingers is afhankelijk van onder andere de hoeveelheid training en de lol die een kind hierin heeft. (sommige kinderen zijn echte knutselaars andere juist echte buitenspelers).

Oplossing: Bied het kind veel gevarieerde vingerspelletjes aan van kleien, deeg maken, tot mikado of het vlooienspel, zodat het meer ervaring opdoet, meer vertrouwd raakt met het gebruik van de handen en het gevoel in de handen vergroot, om zo de motorische achterstand in te kunnen halen. Meer over fijne motoriek.

5. Bewegingsbeheersing

bewegingsbeheersing
Bewegingsbeheersing
Om de lettervormen goed en regelmatig te maken moet je de arm, hand en vingerbeweging kunnen beheersen, hiervoor heb je een algemene beheersing van je lichaamsbeweging nodig. Je lichaamsbewegingen leer je beter beheersen door veel oefening, veranderingen, uitdagingen enz.aan te gaan. Sommige kinderen aarzelen wat langer voor ze nieuwe uitdagingen aan gaan en hebben hier wat meer ondersteuning en hulp bij nodig dan andere kinderen. Als op school het schrijftempo omhoog gaat en het kind daar eigenlijk nog niet aan toe is, zie je dan ook dat het kind in de loop van groep 4 (5) van een regelmatig handschrift overgaat in een hoekig schrift met uitschieters.

Oplossing: Het tempo voor dit kind lager houden en op een andere manier het verhogen van het tempo gaan aanbieden. Heeft het kind in zijn verdere motoriek ook moeite met de beheersing van een beweging (wordt het slordig als het bewegen sneller moet) ga dan het kind bij de grote motoriek aanwijzingen geven om beheersing te verhogen en koppel dit terug naar het schrijven. Bijv. betere basis houdingen aanleren bij vangen van ballen ⇒ betere schrijfhouding aannemen voor je gaat schrijven enz.

6. Lateralisatie

Een kind wordt zich bewust van het feit dat het 2 verschillende lichaamshelften heeft tussen de 5e en 6e levensjaar. Voor die tijd zitten we in de zogenaamde symmetrische fase, pas als deze fase goed doorlopen is kunnen we komen tot een goede keuze voor links of rechts. Laten we het kind te vroeg kiezen of bieden we het kind te vroeg eenzijdig aan, dan kan het kind in verwarring komen en kan het kind zijn eigen keuze niet goed maken.

Leren schrijven

leren schrijven
Zwakke pengreep
We zien bij deze kinderen nogal eens dat bij het leren schrijven de steunende hand onvoldoende meehelpt om het papier goed te ondersteunen. Bij moeilijke opdrachten zie je dan ook de andere(vrije) hand symmetrisch meebewegen. Heeft het kind nog geen keuze gemaakt observeer goed wanneer het kind wisselt van hand, zo kan het kind wisselen als het moe is of als het in het midden van het papier komt.

pengreep
Goede pengreep
Het is van groot belang om de eerste keuze van het kind zeker te weten en pas dan die kant te stimuleren met 2 handen kunnen we nou eenmaal niet leren schrijven daarvoor is de schrijfbeweging te complex en zouden beide handen te weinig ervaring op doen om tot een goed handschrift te komen.

Oplossing: Heeft het kind nog geen keuze gemaakt en wordt het wel geacht naar groep 3 te gaan, laat het kind dan testen om te zien hoe de verdere motorische rijping is. (laat hierin ook de sociale en emotionele rijping een rol spelen) Is het kind over de hele motoriek wat zwak, dan is het beter het kind een extra kleuter jaar te geven zodat het verder tot ontwikkeling kan komen, dan een kind naar groep 3 te laten gaan en het daar op de tenen te laten lopen met de kans dat het groep 3 of 4 over moet doen. Dit wordt door de meeste kinderen als frustrerend ervaren.

7. Lichaamsbesef en tijd ruimte oriëntatie

Om lettervormen en volgorde van letters goed te kunnen reproduceren heeft een kind enig inzicht in lichaamsbesef, tijd en ruimte oriëntatie nodig. Met het verder ontwikkelen hiervan zal ook de woordenschat, aantal letters en cijfer reeksen zich verder uitbreiden. Is een kind niet goed in staat om de vorm visueel vast te leggen in het visuele geheugen, als een kind moeite heeft met begrippen als naast, boven, onder enz. en/ of als een kind moeite heeft met links en rechts dan is het in de juiste vorm en volgorde van letters en/of cijfers reproduceren erg lastig dit kan leiden tot spiegelen, omkeringen niet op de lijntjes schrijven leiden.

Oplossing: Als het kind een voorbeeld op de tafel mag houden en de goede schrijfrichting aangereikt krijgt, bijv. met pijltjes en is het kind dan is staat om de letters goed te maken dan heeft dit kind wat langer tijd nodig om de letters visueel vast te leggen. Geef dit kind extra ondersteuning m.b.v. hulpletters op de tafel. Helpt dit echter niet, laat dan het kind testen om te zien in welke fase het zich bevindt van de tijd ruimte oriëntatie om vandaar uit de juiste oplossing aan te bieden. (deze test gebeurd veelal via de OBD).

Als de onderliggende oorzaak van het bewegingsprobleem terug gekoppeld kan worden naar het schrijfprobleem wordt het ook duidelijker hoe kan je het kind hulp en begeleiding kunt aanbieden. Als blijkt dat in de klas het doel niet of onvoldoende bereikt wordt is het aan te raden het kind door een oefentherapeut te laten observeren/testen zodat zij met een gericht behandelplan het kind ondersteuning kan geven om meer plezier te krijgen in het schrijven om zo tot een beter handschrift te komen.